Γκρέτε Βάιτς: Ένας ταπεινός θρύλος του στίβου

Η Γκρέτε Βάιτς άλλαξε το τρέξιμο για πάντα. Η ίδια άνοιξε το δρόμο στις γυναίκες που μέχρι τότε δεν επιτρεπόταν να αγωνίζονται διεθνώς σε αποστάσεις μεγαλύτερες από 1.500 μέτρα. Το να γίνει ένα διεθνές πρότυπο για γυναίκες, παιδιά και καρκινοπαθείς απαιτούσε πειθαρχία, αφοσίωση, κότσια και επιμονή.

Η Βάιτς τα είχε όλα αυτά. Κέρδισε εννέα φορές τον μαραθώνιο της Νέας Υόρκης και πέντε φορές το New York Mini 10K. Από το 1978 έως το 1988, της ανήκαν οι δρόμοι της Νέας Υόρκης κάθε φορά που ξεκινούσε το ταξίδι από το Staten Island στο Μανχάταν. Αφού αποσύρθηκε από το αγωνιστικό τρέξιμο, αφιερώθηκε στη γυμναστική νέων και ενηλίκων και στη μάχη κατά του καρκίνου - την ασθένεια που έβαλε τραγικό τέλος στη ζωή της το 2011, σε ηλικία 57 ετών.

Το ταπεινό ξεκίνημα μιας καριέρας μαραθωνοδρόμου

Πριν από τον πρώτο της μαραθώνιο, η Βάιτς ήταν μια Νορβηγίδα αθλήτρια στίβου παγκόσμιας κλάσης που παραλίγο να αποσυρθεί μετά την αποτυχία της να μπει στον τελικό των 1.500 μέτρων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976. Χαμηλών τόνων και συγκρατημένη, ένιωθε να συντρίβεται από το βάρος των προσδοκιών της χώρας της.

**Συμμετέχετε στην Έρευνα κοινού που πραγματοποιούμε για το νέο Betting School και μάθετε πρώτοι εσείς την τέχνη του υπεύθυνου και νόμιμου αθλητικού στοιχήματος!**

Στο ντεμπούτο της στον μαραθώνιο της Νέας Υόρκης το 1978, δεν θα φανταζόσασταν ποτέ ότι απεχθανόταν κάθε επώδυνο βήμα από τη γέφυρα Queensboro και μετά. Η ίδια και ο σύζυγός της, προπονητής και συνεργάτης της στην προπόνηση Τζακ Βάιτς αποφάσισαν την τελευταία στιγμή να κάνουν το ταξίδι στη Νέα Υόρκη, κυρίως για να περιηγηθούν στην πόλη. Το μεγαλύτερο τρέξιμο της Γκρέτε πριν από τον αγώνα ήταν περίπου 10 μίλια, θυμάται ο Τζακ.

"Της είπα ότι αυτός ο αγώνας θα είναι παράξενος- θα είναι αργός από την αρχή και ότι θα έπρεπε να μείνει με τα άλλα κορίτσια, επειδή είχαν τρέξει μαραθώνιους στο παρελθόν", είπε ο Τζακ. "Δεν με άκουσε. Ξεκίνησε στο 7ο ή 8ο χιλιόμετρο, αλλά πόνεσε πραγματικά, όπως κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι χωρίς προετοιμασία για τον μαραθώνιο".

Fonbet: Νέα μεγάλη προσφορά που δεν παίζεται για στοίχημα & live στοίχημα! Σε υποδεχόμαστε με δύο σούπερ δώρα για στοίχημα…που δεν παίζεται!

Η Γκρέτε ήξερε ότι ο αγώνας τερμάτιζε στο πάρκο, οπότε κάθε φορά που έβλεπε δέντρα, ήλπιζε ότι πλησίαζε στο τέλος, θυμήθηκε ο Τζακ. Πράγματι τερμάτισε - φορώντας την καρτέλα #1173, χωρίς κανείς να γνωρίζει ποια ήταν - σε χρόνο παγκόσμιο ρεκόρ 2:32:30.

"Η Γκρέτε σκεφτόταν μόνο ένα πράγμα - να έρθει σε μένα για να μου κάνει τη ζωή δύσκολη επειδή την ενθάρρυνα να τρέξει στον μαραθώνιο", είπε ο Τζακ. "Έβγαλε τα παπούτσια της και μου τα πέταξε. Ήμουν τυχερός που κανείς δεν μίλησε νορβηγικά στον τερματισμό, γιατί χρησιμοποίησε μερικές κακές λέξεις".

Η Βαιτς κυριαρχεί στη Νέα Υόρκη

Το ζευγάρι παρέτεινε το ταξίδι του, ώστε η Γκρέτε να εμφανιστεί στο Good Morning America την επόμενη μέρα, αλλά τα 15 λεπτά διασημότητας δεν την έπεισαν να αγκαλιάσει τον μαραθώνιο. Αντ' αυτού, αποφάσισε να αποσυρθεί από το τρέξιμο.

Αλλά το άθλημα δεν την άφηνε. Όταν επέστρεψαν στο σπίτι, ο Τζακ δέχτηκε τηλεφωνήματα από το περιοδικό Runner's World και διοργανωτές αγώνων προσφέρονταν να πληρώσουν το ταξίδι τους για να τρέξουν σε αγώνες σε όλο τον κόσμο.

Έμαθαν γρήγορα να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι την επόμενη φορά. "Ανέλαβα περισσότερο την ευθύνη της προπόνησής της- ήταν διασκεδαστικό", δήλωσε ο Τζακ. "Μάθαμε περισσότερα για τη διατροφή για μαραθώνιους. Ήξερε τι έπρεπε να φάει και να κάνει και το έκανε - ήταν πολύ επαγγελματίας. Δεν υπήρχαν μυστικά, μόνο σκληρή δουλειά".

Η Γκρέτε Βάιτς επέστρεψε στη Νέα Υόρκη το 1979 και το 1980 για να υπερασπιστεί τον τίτλο της και κάθε φορά βελτίωνε το παγκόσμιο ρεκόρ, σημειώνοντας τερματισμούς κάτω από 2:30. Κέρδισε επίσης το 1983 το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Μαραθωνίου. Η αδιάκοπη επιδίωξή της έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο και, το 1984, επιτέλους επιτράπηκε στις γυναίκες να αγωνιστούν στον μαραθώνιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες. Η Βάιτς πήρε το ασημένιο μετάλλιο σε αυτόν τον αγώνα. Κέρδισε επίσης τον μαραθώνιο του Λονδίνου το 1983 και το 1986, καθώς και τον μαραθώνιο της Στοκχόλμης το 1988, την ίδια χρονιά με την τελική της νίκη στη Νέα Υόρκη. Στην πορεία κέρδισε πέντε παγκόσμια ρεκόρ και απέκτησε το καθεστώς της βασίλισσας στην πατρίδα της.

"Η κληρονομιά της στη Νορβηγία ήρθε μαζί με την απελευθέρωση των γυναικών", δήλωσε ο Τζακ. "Έκανε πολλή προώθηση για το γυναικείο τρέξιμο και άλλαξε τις προοπτικές για τις γυναίκες στο τρέξιμο στη Νορβηγία".

Ένας ακόμη μαραθώνιος, η Γκρέτε Βάιτς και ο Φρεντ Λεμπόου τερματίζουν τον μαραθώνιο της Νέας Υόρκης το 1992

Ο τελευταίος μαραθώνιος της Βαιτς, στη Νέα Υόρκη το 1992, ήταν εξίσου αξιομνημόνευτος και ακόμη πιο ηρωικός. Η  Γκρέτε Βάιτς έτρεξε και τα 26,2 μίλια μαζί με τον συνιδρυτή και διευθυντή του μαραθωνίου της Νέας Υόρκης Φρεντ Λεμπόου, ο οποίος βρισκόταν σε ύφεση από τον καρκίνο του εγκεφάλου που θα έβαζε τέλος στη ζωή του δύο χρόνια αργότερα.

Η κατάρριψη ρεκόρ και η αλλαγή της άποψης για το τι μπορούσαν να πετύχουν οι γυναίκες στον αθλητισμό της είχε διδάξει ψυχραιμία. Προσπάθησε να κάνει στην άκρη πριν από τη γραμμή τερματισμού, αλλά ο Φρεντ την άρπαξε από το χέρι και με δάκρυα έσκισαν την ταινία τερματισμού μαζί.

Ανοίγοντας το δρόμο στο τρέξιμο για τα παιδιά

Η Βαιτς έχτισε μια κληρονομιά στο τρέξιμο όχι μόνο για τις γυναίκες αλλά και για τα παιδιά. Λίγο μετά τη δημιουργία του Ιδρύματος New York Road Runners Foundation το 1998 και την έναρξη των πρώτων προγραμμάτων τρεξίματος για τη νεολαία γυμνασίου στη Νέα Υόρκη το φθινόπωρο του 1999, η ίδια εντάχθηκε στον οργανισμό ως πρόεδρός του.

Το να υπηρετεί μόνο ως τιμητική φυσιογνωμία δεν ήταν μέρος της προσωπικότητας της Βάιτς. Όταν βρισκόταν στη Νέα Υόρκη, έκανε εμφανίσεις σε σχολεία και εκδηλώσεις για τη νεολαία όπου έτρεχε με τα παιδιά, έγραφε στήλη για το ενημερωτικό δελτίο και έγινε επίτιμη προπονήτρια της Team for Kids, ενήλικων μαραθωνοδρόμων που συγκέντρωναν χρήματα για το Ίδρυμα.

"Η Γκρέτε ήταν απίστευτα ταπεινή, ωστόσο φορούσε τον μανδύα της υπ' αριθμόν ένα διεθνούς εκπροσώπου του αθλήματος του τρεξίματος και του Μαραθωνίου της Νέας Υόρκης", θυμήθηκε ο Κλιφ Σπέρμπερ, ειδικός του προγράμματος προσέγγισης νέων του NYRR.

Η Βάιτς βοήθησε στη δημιουργία ενός προγράμματος ανταλλαγής μεταξύ νεαρών δρομέων στη Νέα Υόρκη και τη Νορβηγία και σε τρεις περιπτώσεις, το Ίδρυμα (το οποίο εξελίχθηκε σε Rising New York Road Runners, το κορυφαίο πρόγραμμα γυμναστικής για νέους του NYRR) έστειλε πέντε παιδιά στη Νορβηγία για να περάσουν έξι ημέρες συναντώντας τη βασίλισσα της Νορβηγίας, τρέχοντας σε αγώνες σκυταλοδρομίας, περιηγούμενα στο Όσλο και επισκεπτόμενα την Γκρέτε και τον Τζακ στο σπίτι τους.

"Δεν νομίζω ότι η Γκρέτε είχε το παραμικρό κίνητρο να γίνει μια διασημότητα σούπερ σταρ, αλλά είχε το κίνητρο να χρησιμοποιήσει τη διασημότητά της για να βοηθήσει τους ανθρώπους και τους δρομείς να γίνουν καλύτεροι", δήλωσε η Σπέρμπερ.

Πρωταθλήτρια των προσπαθειών για την αλλαγή της θεραπείας του καρκίνου

Όταν η Βάιτς διαγνώστηκε για πρώτη φορά με καρκίνο το 2005, ακολούθησε το παράδειγμα του Φρεντ Λεμπόου και παρέμεινε όσο πιο δραστήρια μπορούσε. Ο Τζακ θυμήθηκε ότι περπάτησε πέντε μίλια στο διάδρομο μια μέρα ενώ έκανε θεραπεία. Αυτό της θύμισε πόσο ζωή της έδινε η άσκηση. Αν εκείνη μπορούσε να το κάνει, θα μπορούσαν να το κάνουν και άλλοι που περνούν καρκίνο.

"Πίστευε ότι η γυμναστική πρέπει να αποτελεί μέρος της θεραπείας του καρκίνου λόγω των σωματικών και ψυχικών οφελών. Η θεραπεία του καρκίνου είναι αγχωτική και πολύ δύσκολη, οπότε χρησιμοποίησε το τρέξιμο ως διέξοδο", δήλωσε η Mελίσα Ναντάστι, συνεργάτης κοινωνικής επίδρασης στο WCPG, συνεργάτες του πρακτορείου AKTIV Against Cancer με έδρα τη Νέα Υόρκη.

Το AKTIV Against Cancer ιδρύθηκε το 2007 από τις Βάιτς και Έλλ Άανεσεν με την ελπίδα ότι η σωματική δραστηριότητα θα γίνει μέρος της συνήθους θεραπείας του καρκίνου. Ο οργανισμός έχει ανοίξει 16 κέντρα σε νοσοκομεία θεραπείας καρκίνου στη Νορβηγία και ένα στη Μονάδα Ογκολογίας Άσκησης του Memorial Sloan Kettering στη Νέα Υόρκη. Οι ασθενείς μπορούν να γυμνάζονται με γιατρούς με εξειδίκευση στη βιολογία του καρκίνου σε κατοπτρικές "ζώνες χωρίς κρίση".

"Ακούμε ιστορίες από ανθρώπους με καρκίνο που λένε ότι η σωματική άσκηση τους βοηθά να διατηρήσουν μια αίσθηση κανονικότητας", δήλωσε η Nαντάσντι. "Η Γκρέτε ήθελε να μοιραστεί αυτό το μήνυμα".

Ένας αιώνιος ήρωας, όταν ο μαραθώνιος της έμαθε τι επρόκειτο να γίνει.

Ένα γλυπτό της Βάιτς στην ακμή της - με εκείνη να τρέχει, με την αλογοουρά της να ανεμίζει πίσω της - βρίσκεται έξω από το στάδιο Bislett στο Όσλο. Το γλυπτό τιμά τον τρόπο με τον οποίο έδωσε ανεμπόδιστη πρόσβαση στον ανταγωνισμό σε ένα ολόκληρο φύλο.

Η Γκρέτε Βάιτς εισήχθη στο Hall of Fame του NYRR το 2011

Τα 17 εκατομμύρια δολάρια που έχει δωρίσει το AKTIV Against Cancer για την υποστήριξη της ομαλοποίησης της γυμναστικής για τους καρκινοπαθείς επικυρώνει το αλτρουιστικό όραμα της Βάιτς. Και οι ιστορίες που μοιράζονται όσοι τη γνώριζαν για το μοναδικό της πνεύμα, την εργασιακή της ηθική και την καλοσύνη της συνεχίζουν να μιλούν.

Η Γκρέτε Βάιτς μνημονεύεται ως η χαμηλών τόνων, πειθαρχημένη, δυναμική γυναίκα που έδωσε τόσα πολλά στο άθλημά του στίβου. Το να ακολουθούμε τα βήματά της σημαίνει ότι τιμούμε το παράδειγμά της.